Boeren, bouwers en andere boze mensen; het Malieveld als bakermat van de sentimentocratie

Den Haag is flink opgeschud deze herfst. Boeren (twee keer), bouwers en leraren ploegden letterlijk het Malieveld om en zetten daarbij ook de naastgelegen vierkante kilometer van politiek Den Haag op zijn kop.

Het beeld spreekt aan. Echte mensen die dagelijks zorgen voor ons brood, onze huizen en ons onderwijs vragen met groot materieel en een sympathiek verhaal om steun en erkenning van politiek en maatschappij.

In de huidige politieke en publieke arena zijn perceptie, beeldvorming en reputatie allesbepalend.

Op het eerste gezicht is het Malieveld dus een perfect lobby-instrument met groot resultaat. Politici verdrongen zich aanvankelijk dan ook om zich te verbinden met de legitimiteit en oprechte zorg die deze groepen op het gras van het Malieveld uitdroegen. Bovendien leken de boeren én bouwers direct boter bij de vis te krijgen.

De manifestaties spelen op van-dik-hout-zaagt-men-planken wijze in op het publieke sentiment. Vrijwel het tegenovergestelde dus van de lobby via de spreekwoordelijke achterkamertjes waar boodschappen discreet en binnen de kaders van het politieke systeem worden ingestoken bij beslissers.

Is het gras van het Malieveld vanuit een professioneel lobby perspectief zo groen als het lijkt? Is dit een structureel instrument om significant resultaat te boeken? Kan het achterkamertje met pensioen?

Ik wil dit op 3 niveaus kort tegen het licht houden. Namelijk: de eigen sector, de positie & reputatie van de klassieke organisaties en het resultaat.

Profilering van de eigen sector

Voor de eigen sector is gezamenlijke nationale manifestatie in eerste instantie een doorslaand succes. Het hele land heeft aandacht en sympathie, de saamhorigheid bereikt een ongekende piek en iedereen voelt de kracht van het verhaal.

Als we een slag dieper en verder kijken naar de klassieke organisaties ziet het er niet meer zo rooskleurig uit. De bestaande klassieke organisatie (LTO voor de landbouw, Bouwend Nederland voor de bouw, AOb voor het onderwijs) worden links en rechts gepasseerd door actiecomités zoals Farmers Defence Force, Grond in Verzet en Leraren in Actie.

Deze laatste groepen komen vooral samen rond boosheid en zetten zich af tegen ‘het systeem’ en ‘de politiek’ en spelen vol in op het publieke sentiment, met steun en erkenning als resultaat.

Positie en reputatie van klassieke belangenorganisaties

Voor de positie en reputatie van deze groepen bracht dit dus goed nieuws. Natuurlijk moeten we de mensen waarderen die ons eten maken en vroeg opstaan, onze huizen bouwen en zwaar werk doen en onze kinderen liefdevol onderwijzen. Maar voor de bestaande organisaties die binnen het systeem klassiek polderen via achterkamers en overlegtafels betekent het dat hun positie ondergraven wordt.

Vertegenwoordigen zij hun achterban nog wel?

De geïnstitutionaliseerde verenigingen sloten zich snel alsnog aan bij de spontane actiegroepen om geen gezichtsverlies te leiden en de achterban teleur te stellen. Ze liepen daarbij letterlijk achter de feiten aan.

Public affairs resultaat

Wat levert ‘het Malieveld’ dan uiteindelijk op? Moet elke public affairs professional dit instrument nu zo snel mogelijk inzetten? En bezig gaan met de vraag waar je groot materieel, een frame en duizenden mensen vandaan haalt die aansluiten bij het publieke sentiment?

Bij nadere beschouwing ziet het beeld er minder lyrisch uit. Van actie komt ook reactie.

De samenleving houdt van de boeren, maar het hele verhaal is er ook één van export van voedsel, subsidies, schaalvergroting en importheffingen. En we willen ook natuur, 130 rijden, hogere salarissen voor leraren, een klimaatcrisis voorkomen en betaalbare en voldoende huizen. Het hele verhaal en de brede afweging komen dus óók scherper in beeld met meer repercussie in de politieke en ambtelijke arena dan in het publieke spotlicht. In de laatste arena worden steun en sympathie vergeven, in de eerste worden wetten gemaakt en geld verdeeld.

De sentimentocratie schudt de politieke arena op, maar de grondvesten blijven staan.

Het leven van de hardwerkende lobbyist die elke dag vroeg op staat om het specifieke belang aan het algemeen belang te koppelen, wordt er dus niet eenvoudiger op.

Wel interessanter.

We wisselen er graag over van gedachte.

Hein Greven is partner bij Wepublic

Foto: Gerard Stolk (https://creativecommons.org/licenses/by-nc/2.0/)