Vertrouwen behouden: gemeentecommunicatie in tijden van financiële onzekerheid

Gemeenten staan onder druk: ondanks extra middelen uit Den Haag blijven de financiële vooruitzichten onzeker. Tegelijk voelen inwoners de gevolgen van keuzes die lokaal worden gemaakt. Juist nu is heldere en eerlijke communicatie cruciaal om vertrouwen te behouden en betrokkenheid te stimuleren - ook als de boodschap moeilijk is.

Druk op gemeentefinanciën

Ondanks de extra middelen van de regering in de Voorjaarsnota staan Nederlandse gemeenten voor grote financiële uitdagingen. In 2026 zou het Rijk 2,4 miljard euro minder bijdragen aan het Gemeentefonds. Voor verscheidene gemeenten betekent dit een bezuiniging van maar liefst miljoenen euro's. Op basis van deze geplande bezuinigingen verwachtte de VNG dat ongeveer driekwart van de gemeenten in het rood zou komen te staan. Hoewel gemeenten vanaf 2026 dus minder geld krijgen vanuit het gemeentefonds, behouden ze wel dezelfde taken die direct raken aan het dagelijks leven van inwoners.

Tijdens het overleg met de overheden op 16 april heeft het kabinet de zorgen van gemeenten echter serieus opgepakt. In de Voorjaarsnota werd bekend dat er tot en met 2027 in totaal € 3 miljard extra beschikbaar wordt gesteld voor gemeenten. Deze aanvullende middelen dragen bij aan het opvangen van onder andere de uitgaven voor jeugdzorg en helpen om de verwachte daling van het gemeentefonds vanaf 2026 deels te verzachten. Hoewel hiermee de grootste financiële knelpunten voorlopig zijn afgewend, blijven gemeenten nu en in de toekomst voor lastige keuzes staan. Zo vindt de VNG dat de financiële verwachtingen van het kabinet vanaf 2028 te ambitieus zijn. Gemeenten zullen alsnog moeten afwegen of zij prioriteit geven aan het aanpakken van urgente problemen, zoals het waarborgen van de veiligheid van inwoners, het voortzetten van de woningbouw om de woningnood te verlichten en het onderhouden van vitale infrastructuur.

Vertrouwen behouden

Een van de grootste dreigingen voor gemeenten is niet alleen financieel, maar betreft het vertrouwen van inwoners. Inwoners die voorzieningen zien verslechteren of verdwijnen zonder duidelijke communicatie zullen gaan twijfelen aan hun lokale bestuur. Transparant communiceren met alle stakeholders is daarom de komende tijd van cruciaal belang voor gemeenten. De druk op bestuurders neemt toe, en daarmee ook op de afdelingen Bestuursadvies en Communicatie. In aanloop naar toekomstige ravijnjaren kunnen gemeenten extra problemen voorkomen als ze op het gebied van communicatie beschikken over een doordachte strategie, sterke positionering en effectief stakeholdermanagement.

De rol van strategische communicatie

Het financiële ravijn hangt nog steeds als een grijze wolk boven gemeenten, die zelf aangeven dat een langetermijnperspectief ontbreekt. Er moeten scherpe keuzes worden gemaakt, en dat vraagt in de communicatie een passende ‘tone of voice’, perfecte timing en adequate en strategische opvolging van nieuwe ontwikkelingen. Gemeenten kunnen met de juiste boodschap en beeldvorming een enorm positief effect hebben op het welzijn, gedrag en de betrokkenheid van de eigen inwoners. Inwoners zullen het niet altijd eens zijn met de gemaakte keuzes, maar het is cruciaal om te laten zien hoe die - onder moeilijke omstandigheden - tot stand zijn gekomen. Daarnaast wordt de beleving onder (groepen) mensen niet altijd juist ingeschat. Sentiment- en blindspotanalyses kunnen dan verrassende én nuttige inzichten geven. Gemeenten hebben er baat bij om niet af te wachten, maar juist zelf proactief een stevig communicatieplan op te stellen.

Het extra geld dat het kabinet heeft besloten om vrij te maken voor de jeugdzorg ontlast gemeenten op dat vlak, maar brengt ook zijn eigen uitdagingen met zich mee. Het is belangrijk dat je als gemeente duidelijk communiceert hoe deze extra middelen worden ingezet. Transparantie richting inwoners en samenwerkingspartners versterkt het vertrouwen in het beleid en voorkomt misverstanden over de besteding van publieke middelen.

Ook voor het college van burgemeesters en wethouders (B&W) is het belangrijk om stevig in de communicatie met inwoners te staan. Juist in deze uitdagende tijden is het cruciaal dat colleges van B&W helder, transparant en overtuigend communiceren over beleid en besluiten. Daarom is het essentieel dat bestuurders de juiste vaardigheden en strategieën ontwikkelen om hun verhaal krachtig over te brengen. Wepublic’s leergang ‘Positioneren en Profileren voor gemeenten’ helpt hierbij. Deze leergang biedt colleges van B&W de tools om duidelijk, consistent en overtuigend te communiceren over beleid en keuzes. Door inhoudelijke focus aan te brengen, een gerichte strategie te ontwikkelen en communicatievaardigheden te trainen, kunnen bestuurders besluiten beter uitleggen en écht contact maken.

Meer weten? Neem contact op!

Bij Wepublic zijn we gespecialiseerd in zowel public affairs- als communicatievraagstukken, een combinatie die in dit geval perfect inspeelt op de behoeften van gemeenten in de aanloop naar een ravijnjaar. Wil je als gemeente nou eens vrijblijvend sparren over de uitdagingen of een best practice vernemen? Of wil je meer weten over onze leergang? Neem dan contact met ons op!