Van ambitie naar uitvoering: Verantwoordingsdag als realitycheck 

Als public affairs-adviseurs kijken we graag vooruit om tijdig in te spelen op politieke ontwikkelingen, maar Verantwoordingsdag, ook wel Gehaktdag genoemd, herinnert ons eraan hoe waardevol het kan zijn om in de politiek soms juist terug te kijken.  

Op Verantwoordingsdag presenteert de minister van Financiën het Financieel Jaarverslag van het Rijk van het afgelopen jaar aan de Tweede Kamer, terwijl de Algemene Rekenkamer een kritische blik werpt op de stand van de overheidsfinanciën en de staat van de uitvoering bij ministeries. Waar tijdens Prinsjesdag vooral de ambities en plannen van het kabinet centraal staan, biedt Verantwoordingsdag inzicht in wat daadwerkelijk terecht is gekomen van deze ambities. 

Onderuitputting 

De afgelopen jaren laat dat beeld steeds vaker hetzelfde patroon zien: het kabinet heeft grote ambities, maar door factoren als een krappe arbeidsmarkt, onrealistische begrotingsdoelen en capaciteitsproblemen in de uitvoering, blijft bij vrijwel alle ministeries geld op de plank liggen, ook wel onderuitputting genoemd. Simpel gezegd: het lukt ministeries niet om het geld dat is begroot ook daadwerkelijk uit te geven. De totale onderuitputting en kasschuiven, dus begrote middelen die niet uitgegeven zijn, bedroegen in 2024 17 miljard euro. Dat betekent 17 miljard euro aan ambities die niet zijn uitgevoerd en doorgeschoven moeten worden naar komende jaren, met de vraag of het dan wel lukt om het geld daadwerkelijk uit te geven. 

Krapte op de arbeidsmarkt 

Een belangrijke oorzaak van de onderuitputting is de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt. Ondanks inspanningen van het kabinet, zoals de organisatie van een Top Arbeidsmarktkrapte, blijven de personeelstekorten groot, met nog altijd 108 vacatures per 100 werklozen. Tijdens deze top noemde minister Van Hijum de arbeidsmarktkrapte dan ook een fact of life, waarvoor geen eenvoudige oplossingen zijn. Dit heeft directe gevolgen, bijvoorbeeld voor het klimaatbeleid. Dat vraagt namelijk niet alleen om ambtelijke capaciteit, maar ook om uitvoering in de markt, zoals de installatie van warmtepompen, netverzwaring en de bouw van infrastructuur voor duurzame energie.  

Verantwoordingsdag laat opnieuw zien dat grote projecten niet alleen geld vergen, maar ook voldoende capaciteit en een heldere visie op de uitvoering. Voor public affairs-professionals is Verantwoordingsdag meer dan een terugblik; het is een realitycheck. Ambities zijn belangrijk, maar zonder realistische planning en aandacht voor uitvoering blijven ze steken op papier. In het licht van grote uitdagingen, zoals de energietransitie, is het daarom essentieel om beleid niet alleen te toetsen op politieke haalbaarheid, maar ook op uitvoerbaarheid. 

Meer weten? Wij helpen je graag! 

Via de Stakeholder Intelligence Monitor (SIM) ontvangen onze klanten  de stukken van Verantwoordingsdag per ministerie met persoonlijke duiding en een samenvatting-op-maat van het debat over de verantwoordingstukken. Via de SIM bent u meteen op de hoogte van de laatste politieke ontwikkelingen om hier tijdig op in te spelen. Wilt u ook op de hoogte zijn van wat er speelt via onze monitor-op-maat met persoonlijke duiding? Neem dan gerust contact op met Reinder Aalders, Head of Operations SIM ([email protected]).