Kabinet-Schoof is gevallen

Nog geen jaar na de beëdiging is het kabinet-Schoof gevallen. De coalitie was al wankel, maar op 3 juni was de maat voor de PVV vol: Geert Wilders stapt uit de coalitie nu hij geen steun krijgt voor zijn asielplannen. De bewindspersonen van de partij zijn ook teruggetrokken uit het kabinet. Vandaag debatteert de Tweede Kamer over de ontstane politieke situatie, maar dat er nieuwe verkiezingen komen is zeker. 

Met de val van het kabinet komen er vast dossiers stil te liggen. Maar Nederland staat niet stil. Maatschappij en economie draaien door. En ook politiek Den Haag blijft in beweging. Denk aan verkiezingscampagnes als het kabinet valt en de voorbereiding van de Miljoenennota. Prinsjesdag vindt plaats op 16 september en verkiezingen vinden vermoedelijk pas half november plaats.

1. Van val naar verkiezingen
De Tweede Kamer debatteert vandaag met premier Schoof over de ontstane situatie. De (voormalige) coalitiepartijen kunnen scherpe vragen verwachten, van elkaar en van oppositiepartijen, met verwijten over en weer. De campagne start daarmee direct. Interessanter is of in het debat duidelijk wordt waar het kabinet ruimte van de Kamer krijgt om door te pakken, zoals op thema's als veiligheid, defensie en Oekraïne, maar misschien ook voor plannen rond toeslagen en voor 2026 en Prinsjesdag. De verkiezingsdatum wordt nog niet in dit debat vastgesteld. De Kiesraad komt met een voorstel. Hier wordt rekening gehouden met de organisatie die er bij verkiezingen komen kijken. Dit voorstel wordt binnenkort voorgelegd aan de Tweede Kamer, die zich er dan over moet stemmen.   

2. Wat betekent 'demissionair'?

Na de val heeft minister-president Schoof het ontslag van de PVV-bewindspersonen bij de koning aangeboden. Wie de taken van de PVV'ers overneemt is nog niet bekend. Het demissionair kabinet handelt lopende zaken af, maar laat politiek gevoelige onderwerpen liggen. Maar wat dan politiek gevoelig en daarmee controversieel is, bepalen de Tweede én Eerste Kamer. 

De komende weken vinden extra procedurevergaderingen plaats. Hierin stellen de Kamercommissies lijsten op met controversiële onderwerpen: wetsvoorstellen, AMvB’s, kabinetsbrieven en commissiedebatten. Een meerderheid in de commissie en in de plenaire Kamer is vereist.

De Eerste Kamer stelt haar eigen lijst vast in een plenaire vergadering. Zodra er een nieuw kabinet is, vervalt de controversiële status automatisch.

Let op: dit is ook een kans. Niet alles komt stil te liggen. Juist nu kunnen onverwachte meerderheden ontstaan, bijvoorbeeld op fiscale maatregelen, energie of zorg.

3. Nieuwe verkiezingen: waarschijnlijk november
De val betekent nieuwe verkiezingen. Vermoedelijk vinden de verkiezingen half november plaats. Partijen hebben tijd nodig voor campagnevoorbereiding, het opstellen van programma’s en het kiezen van lijsttrekkers, veelal via partijcongressen in september of oktober.

Wat nu?
Voor de PA’er: De spelregels veranderen. Tijd voor herijking én actie.

• Inventariseer je prioriteiten. Wat moet nu? Wat moet wachten?

• Check je dossiers. Wordt wetgeving of beleid mogelijk controversieel verklaard?

• Zoek onverwachte meerderheden. Coalitiediscipline valt weg. In deze fase ontstaan verrassende allianties.

• Bereid je voor op Prinsjesdag. Wat wil jouw organisatie nog meegeven in de begroting van volgend jaar?

• Start verkiezingsvoorbereiding. Welke thema’s moeten op de radar van partijen? Begin nu met position papers, gesprekken en netwerkactivering.

Wepublic volgt de ontwikkelingen op de voet. We helpen je graag om strategisch te schakelen om jouw doelen te realiseren.