Was deze verkiezing(scampagne) nou echt wat Nederland nodig had?

• De gekozen tweestrijd tussen VVD en Forum is de opmaat naar de volgende Tweede Kamerverkiezingen
• De winst van de PvdA is het Timmermans-effect, niet het herstel van de sociaal-democraten
• Stemmen voor het Europees Parlement staat vooral op de to do-list van pro-Europeanen

Het lijkt de opmaat te zijn naar een grotere verkiezing. De tweestrijd die VVD en Forum voor Democratie alle twee met beide handen aangrepen. De negatieve campagne op de man af. De hernieuwde strijd van Rutte versus ‘het verkeerde populisme’. De erkenning van Baudet als grootste tegenstander door de man van het baantjescarrousel op de ‘wipstoel naar Brussel’.

Het moge duidelijk zijn, deze verkiezingen hebben het land niet verenigd. De loopgraven waarin de politieke opponenten met hun kernachterban zich bevinden zijn dieper dan ooit. Polarisatie ten top, een tweestrijd met aan elkaar gewaagde politici.

De PvdA? Die zagen we niet aankomen…

In eerste instantie schreef ik deze analyse – donderdagmiddag voor het sluiten van de stemlokalen – zonder de PvdA ook maar te noemen. Maar gezien de exitpolls is dat onterecht. Alhoewel, moet ik hier de PvdA noemen, of de populaire Frans Timmermans? Of sterker nog, moet ik de tweestrijd hierboven niet vervangen voor de eenzijdige aandacht van de SP aan Hans Brusselmans, de – bij gebrek aan een beter woord – satirische versie van de in sommige kringen gevierde Eurocommissaris en vicevoorzitter van de Europese Commissie?

Ik wil deze analyse toch iets breder trekken dan deze verkiezing, en ik denk dat de terugkomst van de PvdA puur en alleen te wijten valt aan de aandacht voor Timmermans. Ik wil de sociaal-democraten eigenlijk – vooral omdat ze het in peilingen en bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten in maart gewoon nog slecht deden – buiten beschouwing laten.

De exitpoll als leidraad

De VVD als tweede partij is met een Euro-kritisch geluid een interessant gegeven. Ook hier zou je, net als bij Timmermans, een groot deel van die winst (ja, de VVD heeft ten opzichte van de vorige EP-verkiezingen gewonnen) aan de minister-president kunnen ophangen. Van Malik Azmani (de lijsttrekker van de VVD voor deze verkiezingen) hebben weinig mensen gehoord, ben ik bang. Wat interessant is, is dat Forum uitkomt als vierde partij. De gehoopte tweestrijd ontstond blijkbaar toch niet – en dat terwijl het een werkende politieke strategie is. Is de kiezer dan toch een mening toegedaan over Europa? Voelen we er echt iets bij om niet een strategische stem uit te brengen, maar te gaan voor inhoud? Daar zou eens onderzoek naar gedaan moeten worden. Als dat bewezen kan worden, is aantoonbaar dat Europa volwassener is in de gedachten van de kiezer (of in elk geval iets meer dan 40% van het electoraat dat is op komen dagen) dan gedacht wordt door de meeste politici en politiek strategen.

Terug naar die tweestrijd tussen de VVD en Forum. Niet zonder reden, want de voorbereidingen voor nieuwe Tweede Kamerverkiezingen – wellicht pas in 2021, maar eerder kan altijd – zijn bij de professionele partijen al aan de gang. En als de VVD en Forum de tweestrijd sterk kunnen uitdragen zonder dat de andere partijen een pakkend weerwoord hebben, zijn dat de enige partijen waar die verkiezingen over gaan.

Rutte vs. Baudet – de strategie

Wat zullen de campagneleiders van PVV (voeren die überhaupt campagne?), CDA, D66 en de andere partijen op links zich beteuterd hebben gevoeld toen er ná het EU-lijsttrekkersdebat bij de NOS, nóg een debat werd aangekondigd bij de publieke omroep. Pauw, met Rutte versus Baudet. Dat is overigens nooit een debat geweest om kijkers te laten kiezen tussen VVD en Forum, maar voor beide partijen een kans om de andere partijen volledig leeg te eten en ruim achter zich te laten. Voor VVD de uitgelezen kans om dé partij te zijn om Forum te stoppen, en daarmee kiezers van CDA en D66 aan zich te binden. En voor Forum het moment om de teleurgestelde PVV kiezer (en misschien zelfs wel een verdwaalde SP stemmer) een nieuw thuis te bieden.

Het debat van woensdagavond tussen Baudet en Rutte behoeft niet veel analyse. Zo veel gebeurde er  immers niet en de kranten hebben er gisteren al uitgebreid over geschreven. Maar wat nog wel gezegd kan worden is dat dit de politiek in elk geval wel spannender maakt. Een los debat, zonder al te veel regels, man tegen man. Geen herhaling van one liners, maar ongemakkelijke vragen, ongemakkelijke lichaamstaal, ongemakkelijke antwoorden. Soms een foutje, soms een ijzersterke terugkomst, van beide heren. Heel interessant! Overigens mag van die twee mannen er best snel één vervangen worden voor een vrouw, om de balans een beetje te herstellen. Wat heeft Edith Schippers volgende verkiezingen te doen?

Business as usual

Nu de exitpoll er is – de uitslag van deze verkiezingen komt pas volgende week – weten we dat een deel van die strategie zeker gewerkt heeft. Met de VVD als tweede partij en PvdA aan kop is er volgens Rutte een ramp afgewend. Een partij met als inzet Nexit en anti-Europese gevoel is niet de grootste geworden en Nederland kan door met normaal zaken doen in Brussel. Prachtig. Maar aan de zijde van Baudet kunnen ze ook een feest vieren: ze zullen er alles aan doen om in de spotlights te blijven. Zeker nu de erkenning van de partij van de premier voor Forum officieel is, en de pijlen van de machthebber op Baudet en zijn Forum gericht zijn. Alles wat je aandacht geeft, groeit.

De vraag rest: wanneer gaan we naar de stembus voor een nieuwe Tweede Kamer?

Verder praten over dit onderwerp? Neem contact op met Benjamin van Es. / 06- 1369 6771