Vijf tinten grijs: reputatie- en communicatielessen uit de #metoo-praktijk van Wepublic

De afgelopen jaren heeft Wepublic verschillende klanten geadviseerd in de aanpak van #metoo-kwesties. Geen enkel geval was zwart-wit. Het gaat altijd om een complexe mix van maatschappelijk sentiment, vermeend misbruik van positie en verschillende percepties in het gevoelige veld van intimiteit en seks. Elke casus vraagt om rekenschap van de specifieke context en organisatie. Van een dronken zoen op de kerstborrel tot stelselmatig seksueel misbruik van mensen in een afhankelijkheidspositie. Een gebied met vele tinten grijs.

De ethische vraag: moeten en willen we het doen?

Bij het ontvangen van een #metoo-aanvraag, dringt zich vanzelf de morele vraag op of je je met deze zaak wil inlaten. “Als Harvey Weinstein belt, hang ik op”, schreef onze collega Frank Körver eerder in een blog. Inderdaad, natuurlijk zeggen we soms ‘nee’. Bijvoorbeeld als een organisatie ons vraagt om, tegen het belang van slachtoffers en maatschappij in, zaken in de doofpot te stoppen. We zeggen ook ‘nee’ als het doel is om via een waar-rook-is-is-vuur-tactiek iemands reputatie te beschadigen. Maar de meeste kwesties spelen in het grijze gebied tussen deze twee uitersten. In dat geval staan wij open om te adviseren hoe recht kan worden gedaan aan het gebeurde. Maar ook hoe vanuit een public affairs- en reputatieperspectief onnodige schade kan worden voorkomen.

Ervaring, expertise en gedeelde lessen voor communicatie en reputatie

Wij beschikken inmiddels over enige ervaring binnen dit thema. We hebben verschillende kanten van de beschuldiging gezien. Lichte en zware cases. We hebben individuen en organisaties geadviseerd, binnen uiteenlopende sectoren. Hieruit trekken wij een aantal generieke #metoo-lessen die we willen delen.

Les 1. Een snel oordeel is een risico

In #metoo-kwesties regent het al snel oordelen. Van misdadig, dom, vies, schandalig en sneu tot eigen schuld, niks aan de hand, hoort erbij en vroeger was dit normaal. In de praktijk heb je na het eerste verhaal onwillekeurig snel een eerste oordeel van de zaak, een vergelijking met een eerdere kwestie of met een eigen ervaring. Voorkom dit, al is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Een te snel oordeel blokkeert het zicht op het vinden van de goede oplossing en de communicatie die daaraan bijdraagt. Ben je hiervan bewust. En het eigen oordeel kan heel anders zijn dan dat van de publieke arena.

Les 2. Kom te weten waar het over gaat voordat je er over praat

Stel de feiten zoveel mogelijk vast, voordat je je richt op de communicatiestrategie. Wat staat vast en wat wordt betwist? Waar verschillen perceptie en feiten? Hoe is de bal aan het rollen gebracht: via een vertrouwenspersoon of via een anonieme aanklacht? Gaat het om een individueel geval of lijkt er sprake van een patroon? Spelen cultuur, werkwijze, hiërarchie en omstandigheden binnen de organisatie een rol? Wat dreef het slachtoffer in het aanhangig maken van de zaak: erkenning, vergoeding, wraak of maatschappelijk nut? Wat zijn de belangen van slachtoffer, beschuldigde en organisatie? Wat zijn de gevolgen voor de reputatie van alle betrokkenen?

Les 3. Leg de uitersten bloot

Stel op basis van de vaststaande feiten de uitersten vast. Kan er sprake zijn van een valse beschuldiging? Of andersom: kan worden uitgesloten dat er sprake is van een patroon van ernstig misbruik dat doorloopt in de dagelijkse praktijk? De communicatie van de organisatie moet rekening houden met alle mogelijke scenario’s. De communicatie en public affairs strategie moet achteraf toereikend zijn geweest als de ware toedracht boven water komt.

Les 4. Wees de publieke opinie een stap voor

Politiek, studentenverenigingen, sportclubs, de kunst- en cultuursector, showbizz, het bedrijfsleven, de gehandicaptenzorg en de seksindustrie: #metoo komt overal voor. Toch verschilt de associatie en de communicatie per sector. In de publieke arena worden incidenten bij studentenverenigingen al snel gekoppeld aan de (voor)oordelen over elitair gedrag, ontgroeningspraktijken, archaïsche vrouwonvriendelijkheid en alcoholmisbruik. Een krachtig publiek sentiment. Houd hier rekening mee in je communicatiestrategie. Soms is het beter om de luwte op te zoeken dan om rehabilitatie na te streven, ook al zou daar inhoudelijk grond voor zijn. Gelijk hebben is wat anders dan gelijk krijgen.

Les 5. Begin en eindig bij de belangen

Binnen #metoo geldt meer dan ooit dat perceptie en waarheid vaak door elkaar heenlopen. Paradoxaal genoeg kan de beleving van dader en slachtoffer sterk uiteenlopen, maar kunnen deze toch allebei ‘waar’ zijn. Als de bazin denkt dat de stagiair haar aantrekkelijk vindt, terwijl de student in kwestie denkt geen ‘nee’ te mogen zeggen. Is het gedrag buitensporig in ieders optiek, of valt het in de lichtgrijze categorie van een onhandige poging tot toenadering? Is het ‘slechts’ de verkeerde grap op het verkeerde moment? Heeft iemand spijt en zelfinzicht of is er juist sprake van repercussies richting de aanklagers? Dit geeft een andere invalshoek bij het vinden van oplossingen. Bedenk waar iedereen beter van wordt en houd ieders belang bij een goede uitkomst in het oog als dat mogelijk is. En ja, natuurlijk heeft het slachtoffer een streepje voor, maar niet ten koste van alles.

Communicatie is een essentiële factor voor een goede oplossing

Al met al moeten organisatie, verdachte en slachtoffer uiteindelijk verder met hun leven. Het maatschappelijk belang wordt gediend als de casus bijdraagt aan een beter debat over #metoo en het voorkomen van schade, oneerlijkheid en onveiligheid. Communicatie is een essentiële factor om samen verder te komen en nieuw vertrouwen te winnen in de publieke arena. Wepublic draagt daar graag aan bij.

Wilt u meer over dit onderwerp of over dit specifieke artikel weten? Neem dan vooral contact op met Hein Greven via [email protected] of Iris Weerdenburg via [email protected].