Koerswijziging op rechts? Een vergelijking van verkiezingsprogramma’s

In het kort

• De VVD en FVD schuiven op basis van de nieuwe verkiezingsprogramma’s verder uit elkaar.
• De VVD toont met de nieuwe koers een zachtere kant, terwijl de FVD juist verhardt.
• Daardoor ontstaat er een grotere kloof op de rechterzijde van het politieke spectrum.

Alhoewel de definities en meningen over rechtse partijen uiteenlopen, worden de VVD en FVD over het algemeen beschouwd als rechtse partijen. Maar na het verschijnen van het nieuwe verkiezingsprogramma van de VVD, verwijt VVD-prominent Hans Wiegel dat zijn partij te veel naar links is opgeschoven. In het discussiestuk over de koers van de partij uit 2019 schrijft VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff het volgende: ‘We gaan niet naar links, we gaan niet verder naar rechts’. Hij omschrijft de nieuwe koers inmiddels liever als ‘warm rechts’. Er lijkt hierdoor nieuwe ruimte te ontstaan op rechts. Ruimte waar FVD, JA21 en GO graag inspringen. Wepublic analyseert de  verkiezingsprogramma’s van de twee zittende rechtse partijen, door een vergelijking tussen 2017 en 2021. De programma’s wijzen uit: door koerswijzigingen drijven FVD en de VVD steeds verder uit elkaar.

Verkiezingsprogramma FVD: ‘Stem Nederland Terug’

Met het nieuwe verkiezingsprogramma richt FVD zich meer op de doelgroep en de standpunten van de PVV. Meest opvallend daarbij is de koerswijziging op het gebied van het klimaat. FVD wil komende regeerperiode het Parijsakkoord, klimaat- en energieakkoord stopzetten en de Klimaatwet intrekken. Een groot contrast met het programma van de vorige verkiezing, waarin werd gestreefd naar het opruimen van de plastic soep in de oceanen en een economie die duurzaamheid hoog in het vaandel heeft.

“Bij Forum voor Democratie zijn economie en duurzaamheid direct met elkaar verweven. Wij streven naar een economie die in balans is, en dat kan niet anders dan wanneer de economie duurzaamheid hoog in het vaandel heeft.”

Ook was de partij van mening dat regime-wijzigingen in het Midden-Oosten, die mede met behulp van westerse landen tot stand zijn gekomen, tot verergerde veiligheidssituaties hebben geleid. Dit moest voorkomen worden. Inmiddels gooien ze het over een andere boeg. De partij pleit voor de verhuizing van de Nederlandse ambassade naar Jeruzalem, net zoals Trump deed in 2018.

Daarnaast richt het nieuwe verkiezingsprogramma zich op een bredere groep kiezers. Dat blijkt uit het verdwijnen van het streven uit 2017 naar ‘een hoogopgeleid Nederland’. In plaats daarvan wenst FVD te stoppen met de aanduidingen ‘hoog’ en ‘laag’ opgeleid, omdat het geen kwestie van ‘beter’ of ‘slechter’ is.

Verkiezingsprogramma VVD: ‘Nieuwe keuzes voor een nieuwe tijd’

“Nieuwe onrechtvaardigheden dwingen liberalen tot zelfreflectie”, kondigt de VVD in het nieuwe verkiezingsprogramma aan. Ook de VVD richt zich met deze nieuwe koers op een ruimere groep kiezers. Ze breiden de focus uit van het midden- en kleinbedrijf naar de middeninkomens. Een overheid kan zich niet permitteren de brede middengroep te negeren, aldus het programma. Daarmee positioneert de VVD zich meer als volkspartij.

Kapitalisme en bedrijfsleven maken plaats voor mens en overheid. In plaats van het streven naar een kleine overheid uit het vorige programma, zegt de partij de komende tijd juist een ‘sterke, actieve overheid’ nodig te hebben. Ook zien zij zich genoodzaakt zich harder uit te spreken tegen discriminatie en racisme.

“De overheid zal de rafelranden van het kapitalisme actief bij moeten schaven om ervoor te zorgen dat onze liberale markteconomie werkt zoals het kapitalisme bedoeld is.”

Bovendien zal die overheid de rafelranden van het kapitalisme actief bij moeten schaven. Dit staat in contrast tot de insteek uit 2017, waar de VVD stond voor een overheid die het bedrijfsleven meer moet ondersteunen. Kanttekening daarbij is, dat de partij, net als voorgaande jaren, succesvolle bedrijven nog steeds onmisbaar vindt voor Nederland.

Verkiezingen

De partijen schuiven op basis van de nieuwe verkiezingsprogramma’s verder uit elkaar. Ondanks het voornemen niet te verschuiven binnen het politieke spectrum, verplaatst de VVD zich meer richting het midden. De VVD toont met de nieuwe koers een zachtere kant, waar FVD juist verhardt. Met deze nieuwe koersen sluiten de partijen aan bij de huidige opinie van hun kiezers, zoals onderzocht door I&O Research. Maar ook de kloof tussen de kiezers en de partijen vergroot. De verkiezingen van 17 maart zullen aantonen wat dit zal betekenen voor de komende jaren.

Meer weten?

Wilt u weten wat de verkiezingsprogramma’s betekenen voor uw organisatie? Bekijk hier meer informatie over de analyses, adviezen en verkiezingsmonitor van Wepublic.